Trądzik pospolity to nie tylko zaburzenie aparatu mieszkowo-gruczołowego, któremu towarzyszy nadmierna keratynizacja, łojotok, przerost flory bakteryjnej oraz stan zapalny. Jest to dermatoza o złożonej oraz szerokiej etiologii, dlatego też wymaga interdyscyplinarnego podejścia.
Temat pochodzenia trądziku pospolitego jest bardzo złożony. Oprócz czynników środowiskowych (klimat, rodzaj wykonywanej pracy, zanieczyszczenia) zaburzenia hormonalne, odżywianie, nieprawidłowa dieta, terapie lekami (kortykosteroidy, androgeny, antydepresanty), stosowanie kosmetyków komedogennych, niewłaściwa pielęgnacja oraz stres, nerwice zaburzenia nastroju czy palenie papierosów to tylko niektóre z najpopularniejszych przyczyn powstawania tej przewlekłej choroby skóry.
Zobacz również: Jak palenie papierosów wpływa na skórę?
1. Nadmierna produkcja sebum.
Praca gruczołów łojowych uwarunkowana jest hormonami. Sebocyt – podstawowa komórka gruczołu łojowego jest odbiorcą bodźców dostarczanych przez wydzielane z zakończeń nerwowych neuropeptydy i neuroprzekaźniki, co przekłada się na wzmożoną produkcję łoju. To czyni gruczoł łojowy docelowym narządem, miejscem obserwacji neuronalnej i neuroendokrynnej regulacji nabłonka. Obecność licznych receptorów na sebocytach powoduje ich zwiększoną lub zmniejszoną aktywność na skutek działania tyroksyny, prolaktyny, LH, FSH, androgenów, kortyzolu, ACTH, insuliny oraz innych związków chemicznych obecnych w organiźmie. W związku z tym wszelkie zmiany poziomu hormonów prowadzą do łojotoku, a także hiperproliferacji Propionibacterium acnes. Konsekwencją rozrostu beztlenowych bakterii lipofilnych są zmiany w składzie sebum na skutek aktywności wydzielanych przez nie enzymów o działaniu drażniącym oraz zapalnym. Nadmierna ilość łoju zmniejsza zawartość kwasu linolowego, a tym samym nasila zjawisko komedogenezy.
2. Hiperkeratynizacja.
To proces nadmiernego namnażania się keratynocytów o niewłaściwej budowie oraz gromadzenie się w górnej części lejka mieszka włosowego jako kompleksów połączonych z lipidami i monofilamentami. Efektem tego jest zablokowanie ujścia, co stwarza idealne warunki dla rozrostu bakterii beztlenowych Cutibacterium acne, a także ich patogennego wpływu na rozwój stanu zapalnego skóry. Bakteria ta wywołuje stan zapalny, zmienia skład łoju na prozapalny, produkuje lipazy, metaloproteinazy i porfiryny (działanie katalityczne).
Zwiększa się powstawanie reaktywnych form tlenu, utlenianie skwalenu obecnego w sebum, redukcja kwasu linolowego. Dodatkowo Cutibacterium acne sprzyja tworzeniu biofilmu na skórze, co sprawia, że staje się ona oporna na leczenie.
3. Podłoże genetyczne.
Geny korelują (współzależność) z ryzykiem wystąpienia dermatozy w bardzo młodym wieku z cięższym stopniem (guzy, cysty), większą liczbą zmian oraz z tendencją do bliznowacenia. Wykazano dwu-trzykrotnie wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia zmian trądzikowych o stadium od umiarkowanego do ciężkiego wśród młodzieży w okresie pokwitania z potwierdzoną historią choroby u jednego z rodziców. Trądzik dotyczący obojga skutkuje pojawieniem się dermatozy u dziecka w 70 %.
4. Dieta, styl życia, nawyki.
Bogata w cukry, tłusta dieta, niezrównoważona pod względem makro i mikroelementów odgrywa znaczącą rolę w obrazie skóry. Niedobory minerałów, wysoki indeks oraz ładunek glikemiczny, a także produkty wysoko przetworzone negatywnie przekładają się na nasilenie zmian trądzikowych. Warto podkreślić, że nie są bezpośrednią przyczyną tej dermatozy, jednak mają duże znaczenie w jej przebiegu.
Nadmiar kortyzolu i stan przewlekłego napięcia pogłębiają problemy cery trądzikowej, nie tylko z powodu aktywacji receptorowej na sebocytach, ale również z powodu nadmiernej aktywacji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.
Nie należy zapominać o niedoborach snu czy bezsenności. Właściwy rytm dobowy przekłada się na mechanizmy regeneracji, wyrównawcze i metaboliczne, a także hormonalne, które bez wątpienia przekładają się na właściwą jakość skóry.
Podsumowanie
Tak szeroki obraz etiopatogenezy wymaga nowatorskiego, a także holistycznego podejścia i współpracy wielu specjalistów. Ze względu na szeroki wachlarz przyczyn występowania trądziku pospolitego, który może wystąpić, także na różnym etapie życia człowieka, wymaga również przemyślanego planu działania.
