Rak szyjki macicy to obecnie jedno z największych wyzwań dla zdrowia kobiet na całym świecie. Warto podkreślić, że w 2020 r. odnotowano ponad 600 tys. nowych przypadków tej choroby, z kolei liczba zgonów przekroczyła 340 tys.
Cytologia jako profilaktyka raka szyjki macicy
W prewencji raka szyjki macicy istotną rolę odgrywają trzy bardzo ważne aspekty:
- badanie cytologiczne – pozwala na wczesne wykrycie zmian komórkowych, które z kolei ułatwia szybką interwencję oraz ewentualne leczenie;
- testy na obecność HPV – identyfikują trzy typy wirusa, które związane są z rozwojem raka szyjki macicy;
- szczepienia przeciwko HPV – stanowią skuteczną formę prewencji pierwotnej, zmniejszającej ryzyko zakażenia oraz rozwoju choroby.
Wszystkie trzy wyżej wymienione podejścia tworzą kompleksowy system profilaktyki, którego celem jest ograniczenie występowania nowotworu szyjki macicy oraz zmniejszenie ilości zachorowań.
Badanie cytologiczne
Badanie cytologiczne wprowadził amerykański cytolog dr George Papanicolaou. Od tamtego momentu test Pap stał się bardzo ważnym narzędziem w profilaktyce raka szyjki macicy. Obecnie mamy do czynienia z dwoma metodami tego badania (cytologię szkiełkową oraz płynną). Główna różnica polega na przygotowaniu pobranej próbki.
- cytologia szkiełkowa – komórki pobierane są z szyjki macicy za pomocą specjalnej szczotki lub łopatki, a następnie nakładane na szkiełko mikroskopowe. Następnie komórki utrwalane są i barwione, co ułatwia ich analizę pod mikroskopem. Patolog ocenia komórki pod kątem wszelkich nieprawidłowości;
- cytologia płynna – komórki pobierane są z szyjki macicy w podobny sposób jak w cytologii szkiełkowej, jednak umieszczane są w specjalnym roztworze zamiast bezpośrednio na szkiełku. Płyn zawierający komórki poddawany jest specjalnemu procesowi, na skutek czego powstaje jednolita warstwa komórkowa na szkle mikroskopowym. Ułatwia ona analizę pod mikroskopem. Dodatkowo jeśli początkowe wyniki są niejednoznaczne, umożliwia ona przeprowadzenie dodatkowych testów, na przykład test na obecność HPV.
Obie metody mają za zadanie identyfikację potencjalnych zaburzeń i zmian komórkowych w szyjce macicy. Warto podkreślić, że cytologia płynna uważana jest za metodę bardziej precyzyjną. Ostateczny wybór pomiędzy metodami zależy od preferencji lekarza oraz dostępnych możliwości w danej placówce medycznej.
Rodzaje wyników
Wynik cytologii dla pacjentki zostaje udostępniony w okresie od 10 do 20 dni kalendarzowych od momentu przeprowadzenia badania.
Może on obejmować:
- NILM – brak stwierdzonych zmian śródnabłonkowych oraz procesu złośliwego, cytologia jest prawidłowa;
- ASC-US – wykrycie niejednoznacznych komórek płaskonabłonkowych, których znaczenie nie jest w pełni określone;
- LSIL – stwierdzenie zmian śródnabłonkowych niskiego stopnia;
- ASC-H – obecność atypowych komórek śródnabłonkowych dużego stopnia;
- HSIL – wykrycie zmian śródnabłonkowych dużego stopnia;
- AGC- US – obecność atypowych komórek gruczołowych o nie do końca określonym znaczeniu, a więc nieprawidłowych komórek nabłonka gruczołowego.
Zarówno czas oczekiwania jak i interpretacja wyników są bardzo ważne dla wdrożenia odpowiedniego planu leczenia.
HPV – wirus brodawczaka ludzkiego
Transmisja wirusa odbywa się poprzez kontakty seksualne, jednak nie rzadko jest on głównym czynnikiem ryzyka dla wielu kobiet jak i mężczyzn. Wśród najbardziej inwazyjnych oraz onkogennych typów HPV jest 16,18, 31,33,45,51,52,56, i 58. Wirus HPV zostaje wykryty w 99% przypadków raka szyjki macicy.
Podsumowanie
W terapii raka szyjki macicy najważniejsza jest profilaktyka. Warto podkreślić, że obecnie refundowana cytologia dotyczy kobiet w wieku 25-64 lat, z kolei wymaz można pobrać raz na 3 lata. Oznacza to, że tak długie przerwy pomiędzy badaniami nie dają pewności bezpieczeństwa. Bardzo często kobiety więc decydują się na coroczne badanie cytologiczne, które nie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Mimo to warto regularnie dbać o wizyty w gabinecie ginekologicznym, dzięki czemu mamy pewność własnego zdrowia, szczególnie jeśli w przyszłości planujemy potomstwo.
