Egzosomy w ostatnim czasie zyskały dużą popularność, dzięki czemu izolowane są i badane od kilkudziesięciu lat. Dziś wpisują się w obecne trendy dermatologii, medycyny estetycznej oraz kosmetologii.
Egzosomy
Zarówno komórki prokariotyczne jak i eukariotyczne uwalniają pęcherzyki zewnątrzkomórkowe w ramach procesów fizjologicznych jak i podczas stanów patologicznych. Pęcherzyki zewnątrzkomórkowe można podzielić na dwie kategorie: ektosomy i egzosomy.
Egzosomy posiadają wielkość od 40 do 160 nm i średnicę 100 nm. Należy podkreślić, że egzosomy są produkowane przez wszystkie typy komórek – fibroblasty, keratynocyty oraz komórki macierzyste. Występują one we wszystkich płynach pochodzenia biologicznego, a więc: płynie owodniowym, krwi, mleku oraz spermie.
Egzosomy transportują DNA, RNA, białka i co ważne są otoczone biologiczną błoną komórkową z różnymi kanałami i receptorami. Nie wszystkie egzosomy mają taki sam skład. Niektóre z nich mogą zawierać tylko mikroRNA, aby wywołać przeprogramowanie komórek docelowych.
Cechy egzosomów
Cechy egzosomów można sklasyfikować według ich funkcji:
- regulacja ekspresji genów;
- regulacja sygnalizacji wewnątrzkomórkowej;
- przeprogramowanie komórki docelowej;
- przeżywalność i proliferacja;
- różnicowanie komórkowe i nowotworzenie;
- modulacja układu odpornościowego;
- regulacja angiogenezy;
- regulacja starzenia komórkowego.
Oznacza to, że egzosomy mają wpływ na procesy fizjologiczne, w tym również odpowiedź immunologiczną, naprawę tkanek, ale również procesy patologiczne w chorobach sercowo-naczyniowych, neurodegeneracji. Zatem ich rola może być pozytywna jak i negatywna.
Egzosomy w medycynie
Egzosomy wykorzystywane są jako substancje aktywne, stymulujące szlaki sygnalizujące wewnątrz i międzykomórkowe. Dodatkowo trwają badania nad wykorzystaniem egzosomów jako biomarkerów diagnozowania i monitorowania stanu choroby lub odpowiedzi terapeutycznej. Obiecujące jest również wykorzystanie egzosomów jako nośników leków terapii celowanej.
Egzosomy w kosmetologii
Terapia egosomami prowadzi do stymulacji procesów naprawczych komórek naskórka i skóry właściwej, a także przyspieszenia gojenia się ran oraz przebudowy tkankowej. Wykazano również wpływ egzosomów na dwa rodzaje starzenia się skóry. Można wyróżnić różne rodzaje mechanizmów działania egzosomów takie jak blokowanie wzrostu poziomu związanej ze starzeniem beta-galaktozydazy, obniżenie stresu oksydacyjnego oraz dostarczanie płytkopochodnego czynnika wzrostu. Prowadzi to do odwrócenia starzenia się fibroblastów i keratynocytów, pobudzenia ich proliferacji oraz zmniejszenia ekspresji metaloproteinaz.
Interesujące, a zarazem niedocenione są egzosomy pochodzenia keratynocytowego. Regulują one odpowiedź immunologiczną skóry oraz regulują jej pigmentację. Wpływają na ekspresję genów oraz aktywność tyrozynazy, ale także na ekspresję genu czynnika transkrypcyjnego związanego z głównym regulatorem melanogenezy w melanocytach.
Podsumowanie
Należy pamiętać, że działanie egzosomów zależy nie tylko od ich pochodzenia, ale również metody izolacji i ich dawki. Zastosowanie egzosomów może przynieść korzyści w dermatologii i kosmetologii poprzez ograniczenie odrzutu immunologicznego przy zastosowaniu terapii komórkami macierzystymi. Oznacza to, że niewątpliwie egozosomy stanowią przyszłość medycyny i kosmetologii.
