Palenie papierosów oraz skutki uboczne dotykają zarówno palaczy jak i osób narażonych na bierne wdychanie dymu tytoniowego. Zaburzenia pracy nerek, przyspieszone tętno, przebarwienia szkliwa czy nieprzyjemny oddech, to tylko niektóre negatywne skutki, które niesie dla palacza nałogowe palenie papierosów. Należy podkreślić, że oprócz niekorzystnego wpływu na zdrowie, palenie papierosów wywiera również szkodliwy wpływ na kondycję skóry.
Skóra odgrywa kluczową rolę w ogólnym zdrowiu oraz samopoczuciu człowieka. Jako największy organ ludzki pełni wiele istotnych funkcji w naszym ciele m.in. chroni przed czynnikami zewnętrznymi, reguluje temperaturę ciała, wchłania substancje odżywcze oraz odpowiedzialna jest za eliminację toksyn.
Dym tytoniowy
Palenie tytoniu prowadzi do uszkodzenia i osłabienia włókien kolagenowych, co przyczynia się do utraty jędrności i elastyczności skóry, a także przedwczesnego starzenia się zewnątrzpochodnego.
Dym tytoniowy posiada ponad 7 tysięcy substancji chemicznych, z których co najmniej 69 znanych jest jako kancerogenne. Związki te, podobnie jak nikotyna, tlenek węgla, azoty oraz metale ciężkie wykazują zdolność przenikania przez skórę wpływając na procesy biologiczne w jej strukturze. To właśnie one odpowiedzialne są za szereg negatywnych skutków palenia papierosów na skórę.
1. Nikotyna.
Stanowi główny składnik uzależniający w tytoniu. Przyczynia się do zwężenia naczyń krwionośnych powodując tym zmniejszenie w nich przepływu krwi. To z kolei, ogranicza ilość tlenu oraz substancji odżywczych, które docierają do skóry prowadząc do pogorszenia jej kondycji. Warto podkreślić, że nikotyna prowadzi także do uszkodzenia materiału genetycznego, a także hamuje naturalną odpowiedź immunologiczną, przez co skóra narażona jest na choroby takie jak atopowe zapalenie skóry (AZS), dodatkowo staje się bardziej wrażliwa na wpływ czynników zewnętrznych oraz mniej odporna na urazy.
2. Tlenek węgla.
Tlenek węgla jest gazem toksycznym. Wiąże się on z hemoglobiną we krwi, co prowadzi do zmniejszenia ilości dostarczanego do skóry tlenu. Brak wystarczającej ilości tlenu może prowadzić do szarego, matowego wyglądu skóry, a także do pogorszenia zdolności regeneracji i gojenia się tkanek.
3. Aldehydy.
Dym tytoniowy zawiera również aldehydy m.in formaldehyd i acetaldehyd. Są to substancje chemiczne, które działają drażniąco na skórę prowadząc do podrażnień, zaczerwienień oraz jej suchości. Mogą powodować również choroby takie jak łuszczyca, trądzik czy egzema.
4. Związki aromatyczne.
W dymie tytoniowym występuje wiele związków aromatycznych takich jak benzopiren czy benzantacen. Są to związki rakotwórcze, które mogą prowadzić do nowotworów, w tym raka skóry – czerniaka.
Zobacz również: Profilaktyka czerniaka.
5. Związki azotowe.
Związki azotowe – tlenki azotu również uszkadzają materiał genetyczny komórek skóry, co zwiększa ryzyko powstawania zmian nowotworowych.
Wolne rodniki
Dym tytoniowy to także źródło wolnych rodników, które powstają, w wyniku procesów spalania oraz procesów pirolizy zachodzących w stożku żarzenia, w trakcie wypalania papierosa. Wolne rodniki to nic innego jak wolne atomy, nie posiadające swojej pary. Wędrują więc po organizmie szukając połączenia z innym atomem. Na skutek procesów biochemicznych dochodzi do niekontrolowanego zagubienia elektronu, w wyniku czego następuje zachwianie równowagi atomu i poszukiwanie brakującego elektronu w najbliższym otoczeniu. Najczęściej elektron odbierany jest innemu atomowi tlenu, w wyniku czego powstaje kolejny niekompletny atom nazywany wolnym rodnikiem. Powtarzające się transkrypcji oraz wymiany elektronów prowadzą do degradacji błon komórkowych lipidów oraz struktur DNA, a palenie papierosów wzmaga proces namnażania się wolnych rodników.
Wpływ papierosów na skórę
Wszystkie wyżej wymienione składniki dymu tytoniowego negatywnie wpływają na skórę. Wpływają na utratę jędrności, elastyczności, blasku oraz zdrowego wyglądu. Wśród mechanizmów zachodzących w skórze podczas palenia papierosów można wyróżnić:
- degradację kolagenu – związki chemiczne zawarte w dymie tytoniowym oraz wolne rodniki atakują cząsteczki kolagenu powodując ich uszkodzenie oraz rozpad;
- hamowanie syntezy kolagenu – nikotyna wpływa na regulację produkcji kolagenu, powodując zmniejszenie jego syntezy przez komórki skóry;
- zmniejszenie produkcji elastyny – związki chemiczne mogą powodować także hamowanie produkcji elastyny prowadząc do zmniejszenia elastyczności skóry oraz jej zdolności rozciągania;
- stres oksydacyjny – to stan, w którym równowaga między produkcją, a eliminacją wolnych rodników jest zakłócona, co prowadzi do uszkodzenia komórek i tkanek. Intensywne reakcje oksydacyjne upośledzają syntezę włókien białek budulcowych na skutek czego na skórze zauważalne są teleangiektazje, znaczna utrata sprężystości skóry oraz zmarszczki.
Skóra palacza bardzo często wygląda na zmęczoną, szarą i ziemistą, pozbawioną blasku. Dodatkowo palenie tytoniu może prowadzić do powstawania przebarwień skóry poprzez stymulację melaniny. W wyniku zmniejszenia przepływu krwi i dopływu jej do skóry pogarsza się je koloryt. Cera osoby palącej bardzo często jest przesuszona, szorstka oraz podatna na łuszczenie się. Pory skóry stają się rozszerzone, często powstaje obrzęk wokół oczu, z kolei worki oraz cienie pod oczami stają się jeszcze bardziej widoczne.
Tak zwane zmarszczki palacza (zmarszczki wokół ust) stają się pogłębione, a ich przyczyną jest wzmożona praca mięśnia okrężnego ust.
Podsumowanie
Skutki palenia papierosów dotyczą zarówno palaczy jak i osób biernie wdychających dym papierosowy. Należy podkreślić, że jest to czynnik patogenny, powodujący nieodwracalne zmiany w skórze. W związku z tym nieustannie rozwijająca się kosmetologia wychodzi na przeciw potrzebom osób palących, aby w sposób skuteczny niwelować następstwa działania wolnych rodników, powstających podczas palenia papierosów.
