Czerniak skóry (Cutaneous melanomas) to złośliwy nowotwór skóry wywodzący się neuroektodermalnych komórek melanocytarnych. Należy podkreślić, że czerniaki to nowotwory o największej dynamice wzrostu liczby zachorowań. Jak zachować bezpieczeństwo skóry przed ryzykiem rozwoju czerniaka skóry?
Profilaktyka czerniaka
Jednym z największych czynników ryzyka zachorowania na czerniaka skóry jest intensywne działanie promieni słonecznych oraz światła sztucznego (solarium). Ponadto należy uwzględnić permanentne drażnienie mechaniczne lub chemiczne, niską zawartość barwnika (melaniny) w skórze, a także predyspozycje genetyczne (rodzinny zespół znamion atypowych).
W profilaktyce czerniaka należy pamiętać przede wszystkim o:
- ograniczaniu przebywania na słońcu, a także jeśli to możliwe korzystaniu z miejsc zacienionych i korzystaniu z okryć głowy;
- nie korzystaniu z solarium – promieniowanie emitowane przez lampy w solarium są 10-15 krotnie silniejsze, dlatego w dużym stopniu zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka skóry;
- stosowaniu kremów z filtrem, który należy aplikować minimum 30 minut przed wyjściem z domu i powtarzać nie rzadziej niż co 2 godziny. Należy pamiętać, że promieniowanie słoneczne odbija się od wody, piasku, śniegu, lodu, a także przenika przez chmury oraz okna.
Reguła ABCDE
Podejrzenie występowania czerniaka skóry mogą nasuwać zmiany nowo rozwinięte lub powstałe na podłożu znamienia barwnikowego. W celu diagnozy zmian skóry pomocna jest reguła ABCDE.
A – (asymmetry) – czerniak jest asymetryczny w odróżnieniu od pozostałych, łagodnych zmian, które bardzo często są okrągłe lub owalne;
B – (borders) – brzegi są nierówne, postrzępione;
C – (color) – kolor różnorodny, od jasnobrązowego do czarnego lub stalowego z nierównomiernym rozkładem barwnika;
D – (diameter) – średnica > 5 mm, dynamika zmian morfologicznych w guzie;
E – (elevation) – zmiana nie jest płaska, uwypuklona ponad powierzchnią otaczającej jej tkanek.
Od czego zależy dawka promieniowania?
Dawka promieniowania ultrafioletowego (UV), które dociera do Ziemi zależy od wielu czynników, jednak najważniejsze z nich to czas dnia oraz pora roku. Promieniowanie słoneczne zwykle mocniejsze jest przez kilka godzin południowych, z kolei słabsze w godzinach porannych oraz wieczorem.
Jakie inne czynniki wpływają na siłę promieniowania UV:
- szerokość geograficzna;
- wysokość (każdy wzrost wysokości o 300 metrów zwiększa efektywność promieni słonecznych o 4%);
- powierzchnia odbicia – (śnieg, woda; odbite promieniowanie może uszkodzić skórę tak jak bezpośrednie działanie promieni UV);
- chmury – (dawka promieni UV jaka dociera do powierzchni Ziemi ograniczona jest przez chmury i zależy ona od grubości, gęstości oraz ich kształtu);
- zanieczyszczenie powietrza – (chmury, miejski smog również zmieniają ilość promieniowania UV docierającego do powierzchni Ziemi).
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli którekolwiek ze znamion spełnia jeden lub kilka punktów ze skali ABCDE należy zgłosić się do lekarza pierwszej pomocy. Lekarz po przeprowadzeniu dokładnego badania, w celu dalszej diagnostyki wyda skierowanie do dermatologa lub chirurga onkologa.
Podsumowanie
Nowotwory skóry wykryte szybko, we wczesnym stadium w wielu przypadkach można skutecznie i całkowicie wyleczyć, wykonując prosty zabieg chirurgiczny. Dlatego też tak ważna jest nie tylko profilaktyka, ale również regularnie wykonywane badania.
